Osoby LGBTQIAP+ w Polsce, podobnie jak wszyscy obywatele, mają prawo do równego traktowania i ochrony przed dyskryminacją. Choć sytuacja prawna osób nieheteronormatywnych i transpłciowych w Polsce nadal pozostawia wiele do życzenia w porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej, istnieją przepisy, które mają na celu ochronę wszystkich osób i korzystamy z nich w orzecznictwie dotyczącym osób LGBTQIAP+. Warto wiedzieć, jakie są podstawowe prawa nas, jako osób LGBTQIAP+ i osób obywatelskich i jak można z nich korzystać, aby przeciwdziałać dyskryminacji i walczyć o sprawiedliwość społeczną.
1. Prawo do równego traktowania
Podstawą ochrony prawnej osób LGBTQIAP+ w Polsce jest zasada równości wobec prawa, zapisana w Konstytucji RP. Artykuł 32 Konstytucji mówi o tym, że „wszyscy są wobec prawa równi” i „nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny”. Choć Konstytucja nie wymienia orientacji seksualnej ani tożsamości płciowej bezpośrednio, zasada ta powinna teoretycznie chronić osoby LGBTQIAP+ przed nierównym traktowaniem.
2. Ochrona przed dyskryminacją w pracy
Polskie prawo pracy również chroni osoby LGBTQIAP+ przed dyskryminacją w miejscu pracy. Kodeks pracy w artykule 183a wyraźnie zakazuje dyskryminacji ze względu na płeć, orientację seksualną, tożsamość płciową, a także inne cechy. Pracodawcy mają obowiązek zapewnić zatrudnionym osobom równe traktowanie i nie mogą podejmować działań, które wykluczają osoby LGBTQIAP+ z powodu ich tożsamości. Osoby, które doświadczają dyskryminacji w pracy, mają prawo zgłaszać takie przypadki i domagać się odszkodowania.
3. Prawo do ochrony przed przemocą
Przemoc motywowana nienawiścią, w tym homofobią i transfobią, jest karalna na podstawie ogólnych przepisów Kodeksu karnego. Choć prawo polskie nie uznaje przestępstw z nienawiści na tle orientacji seksualnej i tożsamości płciowej za osobną kategorię, osoby LGBTQIAP+ mogą zgłaszać przypadki przemocy i prześladowania na podstawie przepisów dotyczących przemocy fizycznej, gróźb karalnych, zniesławienia czy naruszenia nietykalności cielesnej.
4. Ochrona danych osobowych i prywatności
Zarówno osoby LGBTQIAP+, jak i wszyscy inni obywatele, mają prawo do ochrony swoich danych osobowych. To oznacza, że informacje dotyczące orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej nie mogą być ujawniane bez zgody danej osoby. W przypadku naruszenia prawa do prywatności można domagać się ochrony swoich praw na podstawie przepisów o ochronie danych osobowych (RODO).
5. Ograniczenia praw osób LGBTQIAP+
Choć prawo formalnie chroni osoby LGBTQIAP+ przed niektórymi formami dyskryminacji, istnieje wiele obszarów, w których Polska nie zapewnia pełnej równości praw. Przykładem jest brak uznania prawnych związków osób tej samej płci oraz brak możliwości adopcji dzieci przez pary jednopłciowe, czy korekta markera płci w dokumentach, na którą składa się skomplikowany i uciążliwy proces prawny, który wymaga m.in. pozwania swoich rodziców.
6. Jak szukać pomocy prawnej?
Jeśli doświadczasz dyskryminacji, przemocy lub nierównego traktowania ze względu na swoją orientację seksualną lub tożsamość płciową, możesz skorzystać z pomocy prawnej. Federacja Znaki Równości oferuje nieodpłatną pomoc prawną dla osób LGBTQIAP+. Aby skorzystać z naszego wsparcia, wyślij maila na pomoc.prawna@znakirownosci.org.pl i krótko opisz swoją sytuację lub potrzebę. Nasz zespół pomoże ci zrozumieć twoje prawa i wskaże dalsze kroki.
Podsumowanie
Choć prawo w Polsce teoretycznie chroni osoby LGBTQIAP+ przed dyskryminacją i przemocą, w praktyce wciąż istnieją liczne luki i ograniczenia. Warto znać swoje prawa i korzystać z dostępnych narzędzi prawnych, aby bronić się przed nierównym traktowaniem. Jeśli czujesz, że twoje prawa są łamane, nie wahaj się szukać pomocy – Federacja Znaki Równości jest tu, aby cię wspierać.
🔴 Projekt współfinansowany przez Komisję Europejską w ramach Projektu „Building Bridges – Civic Capital in Local Communities”, realizowanego ze środków programu CERV finansowanego ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości” na lata 2021 – 2027.
