Dla osób LGBTQIAP+ zarówno poszukiwanie, jak i wynajem mieszkania może być okolicznością zwiększającą stres mniejszościowy i narażającą na wykluczenie, dyskryminację, a nawet przemoc. Choć polskie prawo gwarantuje równość i zakazuje dyskryminacji, nie zawsze przekłada się to na praktykę. W artykule przyjrzymy się, jakie prawa przysługują osobom LGBTQIAP+ przy wynajmowaniu mieszkania i jak mogą one chronić się przed ewentualną dyskryminacją.
1. Prawo do równego traktowania przy wynajmie mieszkania
Zgodnie z Konstytucją RP oraz Ustawą o ochronie praw lokatorów, wynajem mieszkania w Polsce nie może odbywać się z naruszeniem zasady równości. Oznacza to, że osoby LGBTQIAP+ mają prawo wynająć mieszkanie na tych samych warunkach, co osoby heteroseksualne i cispłciowe. Wynajmujący (czy to osoba prywatna, czy firma) nie mogą odmówić zawarcia umowy tylko z powodu orientacji seksualnej, tożsamości płciowej czy jakiejkolwiek cechy związanej z przynależnością do społeczności LGBTQIAP+.
2. Zakaz dyskryminacji w wynajmie
Zgodnie z Kodeksem cywilnym oraz ustawą o równości w zatrudnieniu, zabrania się wszelkiej dyskryminacji w zakresie umów cywilnoprawnych, w tym umów najmu. W praktyce oznacza to, że wynajmujący nie mogą odmówić wynajmu mieszkania osobom LGBTQIAP+ wyłącznie ze względu na ich orientację seksualną, tożsamość płciową lub inne cechy związane z ich tożsamością. Oto kilka przykładów dyskryminacji, które mogą występować w tym kontekście:
- Odmowa wynajmu mieszkania z powodu orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej.
- Niechęć wynajmującego do zawarcia umowy z osobami LGBTQIAP+, ponieważ nie akceptuje ich stylu życia.
- Niezgodne z prawem wymagania w ogłoszeniach o wynajmie, takie jak prośby o określony typ rodziny czy preferencje dotyczące orientacji seksualnej najemcy.
3. Jak rozpoznać i unikać dyskryminacji przy wynajmie mieszkania?
Choć prawo zakazuje dyskryminacji, niestety osoby LGBTQIAP+ mogą spotkać się z subtelnymi formami uprzedzeń. Przykłady mogą obejmować:
- Skrócone rozmowy telefoniczne lub unikanie kontaktu ze strony wynajmujących, zwłaszcza jeśli osoba LGBTQIAP+ ujawnia swoją orientację lub tożsamość płciową.
- Odmowa udostępnienia mieszkania mimo braku oficjalnego powodu, np. informacja o „braku dostępności mieszkania” po ujawnieniu orientacji lub tożsamości płciowej.
- Stereotypowe pytania lub sugestie, które mogą sugerować, że wynajmujący nie chce mieć najemców LGBTQIAP+.
Jeśli zauważysz, że takie sytuacje występują, możesz spróbować skontaktować się z innymi właścicielami mieszkań lub firmami, które zapewniają równe traktowanie, bądź skorzystać z pomocy organizacji, które pomagają osobom LGBTQIAP+ w rozwiązywaniu takich problemów, szczególnie jeśli sytuacja dyskryminacyjna eskalowała w sytuację przemocową.
4. Co zrobić w przypadku dyskryminacji?
W przypadku, gdy w wyniku swojej orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej Twoja umowa najmu zostanie wypowiedziana, masz prawo do reakcji. Istnieją różne kroki, które możesz podjąć:
- Skontaktuj się z Rzecznikiem Praw Obywatelskich – Jeśli spotkała Cię dyskryminacja przy wynajmie mieszkania, masz prawo zgłosić sprawę do Rzecznika Praw Obywatelskich. Rzecznik może podjąć działania w celu ochrony Twoich praw.
- Zgłoszenie sprawy do sądu – Możesz także wnieść pozew cywilny o odszkodowanie z powodu naruszenia Twoich praw jako konsumenta, jeżeli wynajmujący złamał prawo.
- Skorzystaj z pomocy organizacji pozarządowych – Organizacje pozarządowe, w tym Federacja Znaki Równości, oferują nieodpłatną pomoc prawną i doradczą w takich sprawach.
5. Podsumowanie
Prawa osób LGBTQIAP+ w kontekście wynajmu mieszkań w Polsce są chronione przez prawo, które zakazuje dyskryminacji w dostępie do mieszkania. Niestety, osoby LGBTQIAP+ wciąż mogą spotkać się z trudnościami wynikającymi z uprzedzeń i stereotypów. Kluczowe jest, aby osoby szukające mieszkania były świadome swoich praw i wiedziały, jak reagować w przypadku napotkania dyskryminacji. Zgłaszanie takich przypadków odpowiednim instytucjom oraz korzystanie z pomocy organizacji pozarządowych to sposoby ochrony swoich praw – nawet jeśli nie najbardziej skuteczne i dostępne.
Pamiętaj, że wynajem mieszkania to Twoje prawo, a orientacja seksualna i tożsamość płciowa nie mogą stanowić powodu do odmowy zawarcia umowy najmu. Zawsze warto szukać wsparcia i korzystać z dostępnych narzędzi prawnych, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo i komfort na rynku wynajmu nieruchomości.
🔴 Projekt współfinansowany przez Komisję Europejską w ramach Projektu „Building Bridges – Civic Capital in Local Communities”, realizowanego ze środków programu CERV finansowanego ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości” na lata 2021 – 2027.
