W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, osoby LGBTQIAP+ wciąż spotykają się z uprzedzeniami i dyskryminacją, także w środowisku edukacyjnym. Szkoły i uczelnie powinny być miejscami, w których panuje równość i szacunek, a wszystkie osoby uczące się oraz studiujące mają prawo do pełnego uczestnictwa w życiu akademickim i szkolnym bez obawy o marginalizację czy przemoc ze względu na swoją tożsamość płciową lub orientację psychoseksualną. Oczywiście rzeczywistość nie zawsze potwierdza teorię – dlatego w dzisiejszym wpisie opowiemy o pierwszych krokach w reagowaniu na dyskryminację w placówce oświatowej.
Jakie są prawa osób LGBTQIAP+ w Polsce w zakresie równego traktowania w szkołach i na uczelniach?
1. Prawo do równego traktowania w polskim prawie
Zgodnie z polskim prawem, zarówno w szkołach, jak i na uczelniach, obowiązuje zasada równości. Oznacza to, że wszyscy uczniowie, studenci i pracownicy naukowi powinni być traktowani bez różnicy ze względu na płeć, orientację seksualną, tożsamość płciową czy inne cechy. W Polsce, podstawowe przepisy chroniące przed dyskryminacją to:
- Konstytucja RP – zapewnia zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny.
- Kodeks pracy – zabrania dyskryminacji w miejscu pracy, co ma również zastosowanie do osób pracujących na uczelni.
- Równość w edukacji – Zgodnie z ustawą o systemie oświaty, szkoły muszą zapewnić równy dostęp do nauki dla wszystkich uczniów.
2. Zakaz dyskryminacji w szkołach i na uczelniach
Zgodnie z ustawą o systemie oświaty oraz ustawą o szkolnictwie wyższym, wszystkie placówki edukacyjne mają obowiązek zapewnić równe traktowanie wszystkim osobom. To oznacza, że osoby LGBTQIAP+ nie mogą być dyskryminowane na żadnym etapie edukacji – ani przez nauczyciel(k)i, ani przez kolegów i koleżenki z klasy czy grupy studenckiej. Instytucje edukacyjne mają więc w teorii obowiązek reagować na wszelkie przypadki molestowania, mobbingu czy mowy nienawiści wobec osób ze społeczności.
3. Ochrona osób LGBTQIAP+ przed dyskryminacją – praktyczne aspekty
Równe traktowanie w szkołach i na uczelniach nie oznacza tylko teorii, ale i konkretne działania, które powinny być podejmowane przez placówki edukacyjne:
- Edukacja na temat różnorodności – wiele uczelni oraz szkół wprowadza programy edukacyjne promujące równość, w tym warsztaty, szkolenia czy wykłady na temat tożsamości płciowej, orientacji seksualnej oraz włączania osób LGBTQIAP+ do społeczności.
- Wspieranie organizacji studenckich i szkolnych – wiele szkół i uczelni oferuje wsparcie dla organizacji studenckich oraz grup aktywistycznych zajmujących się prawami osób LGBTQIAP+. Tego typu inicjatywy umożliwiają stworzenie przestrzeni wsparcia oraz akceptacji.
- Pomoc psychologiczna – uczelnie i szkoły powinny oferować dostęp do wsparcia psychologicznego i terapeutycznego, które jest szczególnie istotne w przypadku osób LGBTQIAP+ zmagających się z problemami związanymi z akceptacją swojej tożsamości.
- Instytucjonalna pomoc w przypadku dyskryminacji – w przypadku, gdy dojdzie do dyskryminacji, szkoła czy uczelnia ma obowiązek podjąć odpowiednie kroki, takie jak wszczęcie postępowania wyjaśniającego, sankcjonowanie sprawców czy oferowanie pomocy ofierze.
4. Co robić, jeśli zostałeś/aś ofiarą dyskryminacji?
Jeśli doświadczasz dyskryminacji lub nie jesteś pewny, jak się zachować w sytuacji, która wydaje się naruszać Twoje prawa, masz kilka opcji:
- Zgłoś sytuację do dyrektora szkoły lub dziekana uczelni – każda szkoła i uczelnia ma wyznaczone procedury w zakresie zgłaszania przypadków dyskryminacji.
- Skontaktuj się z organizacjami pozarządowymi – w Polsce działa wiele organizacji, które oferują pomoc prawną i psychologiczną.
- Zwróć się do Rzecznika Praw Obywatelskich – jeśli Twoje prawa zostały naruszone, możesz zgłosić sprawę do Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Rzecznika Praw Dziecka, który w takich przypadkach interweniuje.
5. Podsumowanie
Równość i akceptacja osób LGBTQIAP+ w szkołach i na uczelniach to kwestia, która zyskuje na znaczeniu. Polskie przepisy prawne chronią prawa osób LGBTQIAP+ w edukacji, a placówki edukacyjne mają obowiązek zapewnić równe traktowanie wszystkim osobom. Istotne jest, aby edukacja o różnorodności była integralną częścią życia akademickiego i szkolnego, a wszelkie przejawy dyskryminacji były skutecznie eliminowane. Jeśli doświadczasz dyskryminacji, masz prawo do zgłoszenia sprawy i szukania pomocy, aby Twoje prawa zostały przestrzegane.
🔴 Projekt współfinansowany przez Komisję Europejską w ramach Projektu „Building Bridges – Civic Capital in Local Communities”, realizowanego ze środków programu CERV finansowanego ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu „Obywatele, Równość, Prawa i Wartości” na lata 2021 – 2027.
